Kawih sunda – Kata kawih berasal dari kata kavy yang artinya sya’ir atau lirik, kawih disusun oleh seorang komponis atau seorang penyanyi. Jadi, yang dimaksud dengan kawih yaitu suatu jenis lagu-lagu sunda yang bebas, yang tidak terikat dengan aturan, baik itu dari sisi lagunya.
Yang termasuk dalam lagu kawih yaitu lagu-lagu pop sunda, misalnya seperti lagu karangan dari Nano S, Doel Sumbang, atau yang suka dibawakan oleh seniman calung yakni Hendarso. Sebenarnya ada banyak sekali dari lagu kawih sunda ini, contohnya adalah: Kawih manuk dadali, kawih bubuy bulan, kawih mawar bodas, kawih sabilulungan, kawih mojang priangan, kawih es lilin, kawih karatagan pahlawan, dan masih banyak lagi yang lainnya.
Jika diperhatikan dari contoh kawih diatas, bisa kita temukan unsur-unsur keindahan. Dan apa saja yang membuat lirik dari suatu kawih ini terasa indah untuk didengarkan? Diantaranya adalah dari gaya yang dipakainya, baik itu dari irama lagunya maupun suara dari penyanyi lagu tersebut.
Baca juga:
Daftar Isi
![]() |
Kawih Sunda |
Kawih sunda sendiri mengandung arti yaitu sebuah rakitan basa yang ditulis oleh para pujangga atau seniman yang memimiliki birama yang tetap. Kawih termasuk kedalam puisi sunda yang isinya tidak terbentuk cerita, jadi berbeda dengan karya sastra seperti pada carita pantun maupun contoh wawacan.
Sejarah Kawih
Dalu kawih tradisional atau kawih pada jaman dahulu awalnya hanya merupakan lagu yang menggunakan lima nada yaitu (da, mi, na, ti, la) atau biasa disebut dengan pentatonis. Tetapi saat ini kawih sudah berkembang menjadi sebuah jenis lagu yang menggunakan tujuh nada yaitu (do, re, mi, fa, so, la, si) yang kita sebut sebagai diatonis. Dan berikut adalah unsur-unsur dari kawih tersebut.
Unsur Kawih
Rasa : Ngagambarkeun Sikep
Nada : Sikep anu nulis (sedih, nalangsa, adigung jsb)
Amanat : Pasualan nu hayang di tepikeun
Tema : Ide/Judul kawih.
Jenis Kawih
1. Kawih buhun (klasik) : Adalah kawih tradisional atau kawih pada jaman dahulu (baheula).
2. Kawih jaman jepang : Nyaitu kawih yang diciptakan saat jaman penjajahan jepang.
3. Kawih wanda anyar : Nyaitu syair kawih yang diciptakan sekarang atau modern.
Baca juga:
Kawih sunda modern atau dalam bahasa sundanya kawih wanda anyar, merupakan lagu atau syair yang diciptakan pada jaman sekarang dengan menggunakan nada diatonis (do, re, mi, fa, so, la, si) tersebut. Sehingga lagu ini bisa digunakan oleh berbagai macam jenis musik dan dapat di nyanyikan oleh siapa saja. Berikut ini adalah contoh syair yang termasuk ke dalam kawih modern.
Dimana-mana, di kampung di kota
Tos kakoncara, ku nimat rasana
Sampeu asalna, tur direka-reka
Naon namina, ku matak kabita
Peuyeum Bandung ka mashur
Pangaosna teu luhur
Ku sadaya kagaleuh
Sepuh jeung murang kalih
Mangga cobian, bilih panasaran
Peuyeum ti Bandung, henteu sambarangan.
Angkat ngagandeuang, bangun taya karingrang
Nganggo sinjang dilamban, Mojang Priangan
Umat imut lucu, sura seuri nyari
Larak lirik keupat, Mojang Priangan
Diraksukan kabaya, nambihan cahayana
Dangdosan sederhana, Mojang Priangan
Diraksukan kabaya, nambihan cahayana
Dangdosan sederhana, Mojang Priangan
Mojang anu donto, matak sono nu nempo
Mun tepang sono ka Mojang Priangan.
Mesat ngapung luhur jauh di awang-awang
Mébekeun jangjangna bangun taya karingrang
Sukuna ranggoas reujeung pamatukna ngeluk
Ngapak méga bari hiberna tarik nyuruwuk
Saha anu bisa nyusul kana tandangna
Gandang jeung perténtang taya bandinganana
Dipikagimir dipikasérab ku sasama
Taya karémpan kasieun lébér wawanénna
Manuk dadali manuk panggagahna
Perlambang sakti indonesia jaya
Manu dadali pangkakoncarana
Resep ngahiji rukun sakabehna
Hirup sauyunan tara pahiri-hiri
Silih pikanyaah teu inggis béla pati
Manuk dadali ngandung siloka sinatria
Keur sakumna bangsa jeung rahayat Indonésia.
Bubuy bulan, bubuy bulan sangray bentang
Panon poe , panon poe di sasate
Unggal bulan, unggal bulan abdi teang
Unggal poe,, unggal poe oge hade
Situ ciburuy laukna hese di pancing
Nyeredet hate ningali ngeplak caina
Duh eta saha nu ngalangkung unggal enjing
Nyeredet hate ningali sorot socana
Tina jandéla urang silih gupayan
lemu paneuteup deudeuh jeung geugeut neuteup eunteub
tara nu nyora simpé henteu nyarita
ngukir ciptaan tresna jeung asih marengan
Lir nu keur ngimpi, lir nu keur ngimpi
gambar lamunan naon geuning nu katepi.
lir nu disirep, lir nu disirep
geter katineung reureuh geuning, rep rerep.
Tina jandéla urang silih kiceupan
imut kareueut raga katresnaan padeukeut
langit keur lenglang jauh tina kamelang
urang jadikeun galeuh pasini lawungkeun.
Yang dimaksud dengan kawih sunda klasik yaitu kawih yang mnggunakan 5 nada atau pentatonik yaitu (da, mi, na, ti, la). Contoh judul kawih sunda yang menggunakan lima nada tersebut seperti kawih Sabilulungan. Di bawah ini adalah beberapa contoh lirik lagu kawih sunda klasik yang biasanya sering dinyanyikan oleh orang sunda terdahulu, berikut contohnya.
Kinanti pamekar arum. Gentra dipirig ku gending.
Lir hirup mah sareng hurip na. Rebab panggeuing na ati.
Kendang panggugat na atma. Nawiskeun wujud rohani.
Rohani nyata na ayun. Nu ngancik dijirim jalmi.
Di basisir loba layung. Di ala kunu di buat.
Pikir abdi keur tagiwur. Sok asa kasuat – suat.
Bungkus baju make tilam. Pangrapeut na sa aya – aya.
Duh gusti ratuning alam. Salamet sa Indonesia.
Samping hideung dina upih. Di bantun dikakalerkeun.
Abdi nineung da kanu mulih. Teu kenging dipapalerkeun.
Kedal na asih na bulan pinuh mamanis.
Hiji jangji pasini na rasmining wanci
Mangsa samoja jongjon kembangan.
Duh eulis langit lenglang. Angin rintih dina ati … aduh.
Lalakon lawas na bulan pinuh katineung.
Aya jangji pasini nu heunteu ngajadi.
Mangsa samoja geus ngarangrangan…. Duh ieung.
Langit anggeub samagaha dina ati … duuh.
Ayeuna kantun wa’as na jungjunan.
Lalakon katukang diteang ngan ku ciptaan.
Kamari nu pamit … kamari nu pamit.
Datang deui na kalangkang.
Ayeuna kantun ngangres na jungjunan
Lalakon nu lawas (peugat) di sambung ngan ku ciptaan.
Kamari nu leungit …. Kamari nu leungit.
Rek leubeung mo datang deui.
Enjing…urang teupang deui
Enjing…urang angkat deui
Kapan tos jangji bade satia
Tong pura pura mun leureus cinta
Enjing deui enjing deui
atuh ulah bohong deui bohong deui
Enjing…urang teupang deui
Enjing…urang ngobrol deui
Awas tong hilap seueur aleusan
Bade kamana tong pura pura
Enjing deui enjing deui atuh ulah bohong deui bohong deui
Saweungi asa tos lami
Saminggu bade ditunggu
Sabulan taya wartos pisan
Teu maparin putusan Laaaah enjing deui
Pituduh ramalan asih…
heeeh dinten minggu ulah mulih
Lamun angkat dinten senen
Hujan ngeucreuk ti enjing dugi ka sonten
Salasa dintenna cangra
Hahhh namung nombok na cilaka
Lamun angkat dinten rebo
Udar cinta didodoho pondok jodo
Dinten kemis mulus…Hanjakal diancam putus
Dinten jumaah ulah sok kapegat caah rongkah
Dinten saptu kade halangan nombok di sue
Minggu payun teu langkung tapi abdi arek pundung
Da teupang teh apan langka
Haaah Matak naon rada lami
Sakeudap teh teu karasa
Na teu sono pateupang jeung buah ati
hatur salam, salam sono…haturan engkang…
hatur salam, salam sono…haturan engkang
tos lami teu pateupang da bongan urang paanggang
duh aduh aduh aduh…salam sono haturan engkang
ieu salam, salam sono
tawis ati sing jadi tilam katresna
ieu salam ,salam sono
duh…disanggakeun ka jungjunan
rakeut… geugeut…rangkul deudeuh
imut geugeut…teuteup deudeuh
nineung deui… nineung deui
salam sono.. salam sono
ngangkleung tineung ngawang ngawang
bongan deukeut bongan meulang
rumasa diri kabandang ieu
kalebuh geter kadeudeuh kapentang gandrung
hayang kuring nyaritakeun mamanis dina melodi
hayang kuring nguniangkeun anteubna dina kacapi
jadi lagu nu abadi wawakil titipan ati
nu teuteup imut kareueut najan asih samar teupi
kania….duh kania…
linduh asih linduh bulan
duh teuteupan katresna
nya ti njeun kuring meutik
Puspa reuma endah teh ngahudang rasa
Ku teu sangka horeng beut jadi didinya
Na ku naon neundeun asih kadirina
Kapikat panah asmara mustika kembang katresna
Nya di gunung kuring teupung
Gandrung liwung kapidangdung
Duh aduh malati ligar na ati
Nenggorkeun imut kareueut pinuh ku madu mamanis
Nu kapireung harewos mawa hariring
Ngagalindeung nyanding dina hate kuring
Geter asih minuhan rasa katineung
Na rangkulan jadi sungkeman kaheman
Rasa bingbang…rasa meulang…
Diangkleung angkleung honcewang
Nanya diri nangtang ati
Rek nyieun hiji putusan pabeurat beurat timbangan
Naha bimbang…naha meulang….
Kainggis reujeng mamanis
Silih eunteung patembongan
Naha bingbang naha melang
Ditalikung Liwung gandrung
Ngalanglayung pageuh tangtung
Bingbang…meulang….
Nineung….keueung
Nun gusti nu maha agung
pasihan pituduh jalan
Abdi panceug kayakinan
teu bimbang nampi cobaan
Baca juga:
Nah, diatas sudah dituliskan beberapa contoh lirik atau syair dari kawih sunda modern (wanda anyar) maupun kawih klasik. Jika kalian membutuhkan lebih banyak lagi kawih-kawih atau lagu-lagu sunda lainnya dibawah ini sudah saya siapkan beberapa kumpulan contoh lirik lagu kawih sunda lainnya.
Es lilin mah didorong-dorong
dibantun mah dibantun ka Sukajadi
abdi isin dunungan samar kaduga
sok inggis mah aduh henteu ngajadi
Es lilin mah ceuceu buatan Bandung
dicandak mah geuning ka Cipaganti
abdi isin jungjunan duh bararingung
sok inggis mah aduh henteu ngajadi
Itu saha dunungan nu nungtun munding
digantelan geuning ku saputangan
itu saha dunungan ku ginding teuing
sing horeng mah aduh geuning jungjunan
Es lilin mah ceuceu dikalapaan
raosna mah geuningan kabina-bina
abdi alim dunungan paduduaan
sok sieun mah dibantun kamana-mana
Kamana mah geuningan ngaitkeun kincir
ka kaler mah ka kaler katojo bulan
kamana mah dunungan ngaitkeun pikir
moal paler geuningan da ku sabulan
Sabilulungan, urang gotong-royong
Sabilulungan, urang silih rojong
Sabilulungan, genteng ulah potong
Sabilulungan, persatuan tembong
Tohaga, rohaka..
Rempug jukung ngabasmi pasalingsingan
Satia, sajiwa..
Rempug jukung ngabasmi pasalingsingan
Lirik Lagu lainnya:
Lirik Lagu Kawih Sunda : “Manuk Dadali”
Mesat ngapung luhur jauh di awang-awang
Meberkeun jangjangna bangun taya karingrang
Sukuna ranggaos reujeung pamatukna ngeluk
Ngapak mega bari hiberna tarik nyuruwuk
Saha anu bisa nyusul kana tandangna
Gandang jeung pertentang taya bandingannana
Dipikagimir dipikaserab ku sasama
Taya karempan kasieun leber wawanennaManuk Dadali manuk panggagahna
Perlambang sakti Indonesia Jaya
Manuk Dadali pangkakon carana
Resep ngahiji rukun sakabehna
Hirup sauyunan tara pahiri-hiri
Silih pikanyaah teu inggis bela pati
Manuk dadali ngandung siloka sinatria
Keur sakumna Bangsa di Nagara Indonesia
Lirik Lagu Kawih Sunda : “Mawar Bodas”Mapay jalan satapakNgajugjug ka hiji lemburHenteu karasa capenaSabab aya nu diteangHujan angin dor dar gelapHunteu aya keur ngiuhanSanajan awak rancucutTeu paduli kajeun teuingNu penting mah asal nepiKa tempat anu di tujuRek ngalongok mawar bodasNu moal lila ka alaSugan tea moal gagalKembang geus aya nu bogaBalik teh asa hoream leumpang ge asa ngalayangTeu kasawang ti anggalnaTeu kapikir ti tadinaLamun bakal nyeri hateHoream teu sudi teuingMikiran pipanyakiteunMikiran pipanyakiteun
Lirik Lagu Kawih Sunda : “SOMSE”
Somse ala meni Somse
Eneng meni Somse
Sombong sekali
Somse ala meni Somse
Eneng meni Somse
Sombong sekali
Bongan ngaheureyan bae
Bongan naroelan bae
Bongan maroyokan bae
Ih… pika sebeleun
Is is ulah kitu
Is is ulah bendu
Is is ulah belikan
Is is ulah kitu
Is is ulah bendu
Is is ulah pundungan
Dimana-mana ge sami
Pameget mah cararuni
Mun pameget teu cunihin
Namina.. KuPer
Palias bararaid
Carunihin araroces
Lirik Lagu Kawih Sunda : “Pangandaran”
Harita basa usum halodo panjang
Calik paduduaan dina samak salambar
Ehm saksina bulan anu sapotong
Ehm saksina bentang anu baranangAya kasono aya katresnaAya kadeudeuh aya kanyaah
Ngabagi rasa bungah jeung bagja duaan
Aya kasono aya katresna
Aya kadeudeuh aya kanyaah
Ngabagi rasa bungah jeung bagja duaan
Sisi laut PangandaranTina ati pada pada kedal janji
Urang silih asuh silih asih silih jagi
Deuk ngadeugkeun harti asih saeunyana
Deuk ngadeugkeun harti deudeuh saeunyanaUlah dugi ka rasa katresna
Kerep ngagedur ukur amarah
Nu balukarna nuntun kana jalan salah
Ulah dugi ka rasa katresna
Kerep ngagedur ukur amarah
Nu balukarna nuntun kana jalan salah
Sisi laut PangandaranReug ge can reug hate geus pageuh ka bengkeut
Sisi laut Pangandaran
Reug ge can reug beuki rakeut beuki gegep
Sisi laut PangandaranTina ati pada pada kedal janji
Urang silih asuh silih asih silih jagi
Deuk ngadeugkeun harti asih saeunyana
Deuk ngadeugkeun harti deudeuh saeunyanaUlah dugi ka rasa katresna
Kerep ngagedur ukur amarah
Nu balukarna nuntun kana jalan salah
Ulah dugi ka rasa katresna
Kerep ngagedur ukur amarah
Nu balukarna nuntun kana jalan salah
Sisi laut PangandaranReug ge can reug hate geus pageuh ka bengkeut
Sisi laut Pangandaran
Reug ge can reug beuki rakeut beuki gegep
Sisi laut Pangandaran
Lirik Lagu Kawih Sunda : “Anjeun”
Teu aya deui, nu mikancinta iwal anjeun
Teu aya deui, nu mikamelang iwal anjeun
Pangnyaahna sadunya, pangbageurna sadunya iwal anjeun
Anu heman tur daria, anu jangji satia ngan ukur anjeun
Duh aduh aduh aduh
Hate bagja bisa papanggih jeung anjeun
Duh aduh aduh aduh
Hate reugreug aya sagigireun anjeun
Ngan saeutik hanjakalna
Lamun tepang osok ngajak rurusuhan
Dasar kudu kanyahoan
Horeng anjeun geus rimbitan
Teu aya deui nu jadi pikir iwal anjeun
Teu aya deui nu kagundamkeun iwal anjeun
Inggis beunang ku batur
Inggis bogoh ka batur, iwal anjeun
Unggal peuting babacaan
Mapatkeun pelet asihan husus keur anjeun
Duh aduh aduh aduh
Kurang dahar, kurang sare mikir anjeun
Duh aduh aduh aduh
Hayang deukeut, hayang geugeut…Ngan jeung anjeun
Dasar kudu kanyahoan
Ngirim surat salah ngasupkeun eusina
Gurat sial jeung cilaka
Putus ka ditu ka dieu.
Lirik Lagu Kawih Sunda : “Kalangkang”
Mungguhing dina impenan
geuning sakitu deudeuhna
kanyaah nu wening bersih
satia jadi kakasih
Mungguhing dina impenan
geuning sakitu leahna
pameunteu marahmay manis
teu isin ka ambung damis
Rambut panjang nu ngarumbay
disangka panangan ngambay
lalaunan raray tanggah
rangkulan karaos pageuh
Luhur pasir tepung deudeuh
perlambang asih nu mekar
kabagjaan nu duaan
nu duaan
Hanjakal.. hanjakal teuing
endah ngan ukur kalangkang
harepan.. harepan diri
sing nyanding jeung kanyataan
Baca juga:
Mungkin untuk melengkapi tugas mu seperti dalam menyebutkan nama judul kawih dan penciptanya, dibawah ini adalah beberapa contoh nama-nama kawih sunda tersebut, beserta dengan nama dari penciptanya.
01). Angin Burit (Winarya Artadinata)
02) Angin Priangan (Wahyu Wibisana)
03) Asih Abadi (Dédi Windiagiri)
04) Bulan Bandung Panineungan (Wahyu Wibisana)
05) Bulan Langlayangan Peuting (Wahyu Wibisana)
06) Bungur Mumunggang (Wahyu Wibisana)
07) Di Langit Bandung Bulan keur Mayung (Dédi Windiagiri)
08) Girimis Kasorénakeun (Dédi Windiagiri)
09) Hareupeun Kaca (Winarya Artadinata)
10) Hariring Nu Kungsi Nyanding (Winarya Artadinata)
11) Hirup (Nano S)
12) Imut Malati (Wahyu Wibisana)
13) Jalir Jangji (Yana Kermit)
14) Kalangkang di Cikamiri (Wahyu Wibisana)
15) Karatagan Pahlawan (Mang Koko)
16) Kasenian (Mang Koko)
17) Kembang Balébat (Wahyu Wibisana)
18) Kembang Impian (Dédi Windiagiri)
19) Kembang Tanjung Panineungan (Wahyu Wibisana)
20) Kudu ka Saha (Winarta Artadinata)
21) Mawar Bodas (Uko hendarto)
22) Amparan Sajadah (Doel sumbang)
23) Kabogoh Jauh (Darso)
24) Sancang ( Yayan Jatnika)
25) Pangandaran (Doel sumbang)
Social Plugin